In opdracht van de provincie Overijssel staat Het Oversticht aan het roer van een aantal projecten, gericht op de verbetering van de sociale kwaliteit. Voor het project Spoorzone Zwolle richten we ons op sociale kwaliteit in combinatie met ruimtelijke kwaliteit. Op vraagstukken waar verbetering van de woon- of werkomgeving of openbare ruimte ook een verbetering van de sociale kwaliteit kan betekenen. Dóór bewoners, vóór bewoners en mét bewoners, is daarbij onze werkwijze.
Multifunctioneel stadsdeel
De partijen achter Spoorzone Zwolle, provincie Overijssel, gemeente Zwolle, NS en ProRail, hebben grote ambities met het gebied. Heel essentieel is dat het gebied een verbindende functie krijgt. Een mooi nieuw, multifunctioneel stadsdeel waar het prettig is om te verblijven, elkaar te ontmoeten, te werken of recreëren. Er gaat de komende jaren heel wat gebeuren. Er zijn plekken en gebouwen die korter of langer leeg staan en nog geen eindbestemming hebben. Door een tijdelijke invulling te geven aan dit soort plekken wordt het gebied levendiger. Er komen ook functies bij en er veranderen plekken. Zo komt er een nieuwe busbrug en wijzigt het stationsplein aan de zuidkant ingrijpend. Nu kun je met ontwerpers van alles bedenken, maar wil je daarbij ook sociale kwaliteit inbrengen, dan is het van belang dit van bottom up in te voegen in het ontwerpproces. Sociale kwaliteit wordt immers niet in de eerste plaats door professionals bepaald, maar vooral door de doelgroep: de gebruikers van de stationsomgeving.
Door, voor en mét bewoners
Het team Sociale Kwaliteit Spoorzone koos ervoor gebruik te maken van de methodiek 'placemaking'. Placemaking biedt gebruikers de mogelijkheid plekken (mee) te ontwerpen. De gedachte achter dit concept is dat meedenken en mee-ontwerpen leidt tot succesvollere en beter gebruikte plekken die goed functioneren en waar mensen zich prettig voelen. Met behulp van placemaking wordt een locatie een ‘place to be’, een plek waar je graag wilt zijn. Hierdoor krijgen deze plekken opnieuw betekenis en hebben ze een positieve invloed op gezondheid, lokale economie, sociale cohesie en culturele ontwikkeling van een wijk, dorp of gebied. Het team Sociale Kwaliteit Spoorzone betrok op deze wijze omwonenden van het gebied bij de ruimtelijke processen van busbrug en stationsplein. Daarbij werd ook gezorgd voor de verankering van sociale kwaliteit in het kwaliteitsboek dat deel uitmaakt van beide ontwikkelingen.
Jongerenprijsvraag
Voor de invulling van tijdelijke initiatieven in de Zwolse spoorzonde konden jongeren hun ideeën via een prijsvraag kwijt. Twee pizzasessies, een oproep in de media en aandacht tijdens een publieksbijeenkomst zorgden voor vijftien prachtige inzendingen. Zes ervan voldeden aan de criteria die door de jury waren opgesteld. Ze zijn origineel voor Zwolle, haalbaar, de inzenders zijn tevens eigenaar van het initiatief en de initiatieven zullen de dynamiek binnen de Spoorzone vergroten. De zes genomineerden pitchten in januari voor een jury, bestaand uit vertegenwoordigers van NS, Cibap/de Zwolse Acht (grote onderwijsinstellingen), de gemeente Zwolle, werkgroep sociale kwaliteit Spoorzone, jongeren en Het Oversticht.
Tal van ideeën
Een verplaatsbare skatebaan, een multifunctionele voetbalkooi en mobiele groenpaviljoens die uitnodigen tot ontmoeting. Dat zijn de drie origineelste ideeën voor tijdelijke activiteit in de Spoorzone Zwolle die ook iets toevoegen voor de omgeving volgens de jury. De bedenkers kregen een geldbedrag om het idee verder te brengen en daadwerkelijk uit te voeren. Het winnende idee van Max Melching uit Hengelo werd beloond met 5000 euro. Hij wil een verplaatsbare skatebaan maken die bestaat uit prefab elementen, waarmee variabele opstellingen gemaakt kunnen worden. De baan kan zowel geschikt gemaakt worden voor street- als voor bowlskaters en kan ook ruimte bieden aan groen en water of als zitelement gebruikt worden. Daarnaast vielen nog twee plannen in de prijzen. Bouwkunde-studenten Myrthe Hidding, Lars Melenhorst en Martijn Aalbers kwamen met het idee van een multifunctionele sportkooi. Die is in de zomer te gebruiken voor voetbal en basketbal en in de winter geschikt om te schaatsen of voor ijshockey. Zoiets is er nog niet in Zwolle. Zij kregen een bedrag van 2500 euro om hun idee verder vorm te geven.
Toegevoegde waarde voor de omgeving
Een zelfde bedrag was er voor beeldend kunstenaar Merijn Vrij, die samen met ontwikkelaar Jos van Leussen voorstelt tijdelijke groenpaviljoens te plaatsen in de openbare ruimte, bijvoorbeeld op het Lubeckplein of het stationsplein. De paviljoens nodigen uit tot spontane ontmoetingen en korte evenementen. Dit idee is vorig jaar al met succes uitgevoerd op het stationsplein in Groningen.
Wethouder Ed Anker - “Het mooie van deze prijsvraag is dat de ideeën een sociaal element toevoegen aan dit ruimtelijke project” -, reikte de prijzen uit samen met Coby Zandbergen (voorzitter college van bestuur van vakschool CIBAP). Zij was van mening dat het best een ingewikkelde opdracht was: “De jury heeft bij de beoordeling van de inzendingen gekeken naar originaliteit voor Zwolle, de haalbaarheid van het plan, het eigenaarschap en de toegevoegde waarde voor de omgeving.”